श्री गणपति – उत्पत्तिस्थितिलयकर्ता | Lord Ganpati – Creator Protector & Destroyer

गणेश हा तत्त्वमस्यात्मक असल्यामुळे ‘ त्वमेव प्रत्यक्षं तत्त्वमसि ’ असे म्हटले आहे.  येथे श्रीगणेश गुरुस्वरूप असून आत्मज्ञानाचा उपदेश देऊन भक्तांचे अज्ञान आणि अज्ञानजन्य संसार ध्वंस करणारा आहे.  म्हणून सर्व मुमुक्षूंनी ज्ञानप्राप्तीसाठी श्रीगणेशाची उपासना करावी.  याप्रमाणे गजाननाचे स्वरूप प्रतिपादन केल्यानंतर तत्पद आणि त्वंपदाचा अधिक विचार करण्यासाठी श्रुति पुढे म्हणते –

त्वमेव केवलं कर्ताऽसि | त्वमेव केवलं धर्ताऽसि |

त्वमेव केवलं हर्ताऽसि | त्वमेव सर्वं खल्विदं ब्रह्मासि |

त्वं सक्षादात्माऽसि नित्यम् |

‘ तूच केवळ सृष्टीचा उत्पत्तिकर्ता आहेस.  तूच केवळ सृष्टीला धारण करणारा, पालन करणारा किंवा रक्षण करणारा आहेस.  तूच सर्व विश्वाचा ध्वंस करणारा म्हणजेच प्रलय करणारा आहेस. ’

कर्ता, धर्ता व हर्ता यामध्ये तीन भिन्न प्रकारच्या क्रिया आहेत.  एक उत्पत्तीची, दुसरी स्थितीची आणि तिसरी ध्वंस करणारी क्रिया आहे.  विश्वामध्ये या तीन्हीही घटना अटळ आहेत.  या तीन्हीही क्रियांचा कर्ता कोण ?  या तिन्हींचे तीन भिन्न कर्ते नसून एक आहे हे दर्शविण्यासाठी ‘ त्वमेव केवलं ’ असे तीन्हीही ठिकाणी म्हटले आहे.

तुझ्याशिवाय अन्य कोणीही विश्वाचा उत्पत्तिस्थितिलयकर्ता नाही.  अन्य सर्व देवदेवतांचा आणि कर्त्याचा निरास केला आहे.  याचा अर्थ ओंकारस्वरूप तत्त्वमस्यात्मक असणारा निर्गुण, निराकार, निर्विशेष, कूटस्थसाक्षी चैतन्यस्वरूप असणारा, सर्व विश्वाला प्रकाशमान करणारा परब्रह्मस्वरूप गणेश विश्वाचा उत्पत्तिस्थितिलयकर्ता आहे.

- "श्री गणपति अथर्वशीर्ष" या परमपूज्य स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, पंचम आवृत्ति, अनंत चतुर्दशी २०१०
- Reference: "Shree Ganapati Atharvashirsha" by Param Poojya Swami Swaroopanand  Saraswati, 5^th Edition, 2010

- हरी ॐ –