Tuesday, June 25, 2013

हिंदू मूल्ये | Hindu Values




आज संपूर्ण विश्वाला दीपस्तंभाप्रमाणे मार्गदर्शक ठरेल इतकी भव्य आणि दिव्य आपली सनातन हिंदु संस्कृति आहे.  आपली संस्कृति भोगमय नसून त्यागमय आहे. यामुळे आजकाल पाश्चिमात्य लोक सुद्धा आपल्या संस्कृतीकडे, आपल्या आध्यात्मिक तत्वज्ञानाकडे आकर्षित झालेले आहेत.  त्याच्या अभ्यास करून कदाचित अमेरिकन माणसे बदलतील, परंतु दुर्दैवाने आपण मात्र आपल्या या अमूल्य ठेव्यापासून वंचित होत आहोत.

आज आमच्या जीवनाची मूल्ये बदललेली आहेत.  आपले तत्वज्ञान पुरातन आहे म्हणून ते dead आहे, असे म्हणून आपण त्याकडे पाठ फिरवीत आहोत.  उद्या तेच तत्वज्ञान ज्यावेळी अमेरिकन लोक त्यांची मोहर (seal) लावून आपल्याला देतील, कदाचित त्यावेळी आम्ही ते प्रतिष्ठेपायी ग्रहण करू.  परंतु त्यावेळी फार उशीर झालेला असेल.

आपल्या जीवनामध्ये आपण कशाला किंमत देतो, यावरच आपले जीवन अवलंबून आहे.  गेल्या शतकामध्ये अमेरिकेमध्ये अर्थ आणि काम यालाच किंमत होती.  यामुळेच ऐहिक व भौतिक  समृद्धीच्या बाबतीत अमेरिका परमोच्च शिखरावर आरूढ झाली.  परंतु त्याचमुळे तेथील प्रत्येक मनुष्याचे वैयक्तिक, कौटुंबिक व सामाजिक जीवन उध्वस्त झाले.  बहिरंगाने प्रगति होत असताना मनुष्याचे अंतरंग मात्र कामक्रोधादि विकारांनी पोखरून निघाले.  विषयांची, भोगांची, सुखसोयींची रेलचेल असूनही त्यांना अंतरिक शांतीची मात्र उणीव भासली.  त्यामुळे त्यांची जीवनाची value ही बदलली.

आंतरिक शांतीसाठी व सुखासाठी अमेरिकन लोक हिंदू तत्वज्ञानाकडे आकृष्ट झाले.  परंतु, दुर्दैवाने आम्हाला मात्र अमेरिकेची value आहे.  आमची तरुण पिढी तेथील संस्कृतीचेच अनुकरण करते. प्रत्येक गोष्टीमध्ये आम्हाला अमेरिका आदर्श वाटते.  आम्ही कसे राहावे?  कसे बोलावे?  कोणते कपडे घालावेत?  काय खावे?  काय प्यावे?  हे अमेरिका ठरविते.  त्यामुळे सद्य समाजामध्ये भ्रष्टाचार, व्यभिचार वाढीस लागला आहे.  

 


- "व्यक्तिमत्त्व विकास" या परमपूज्य स्वामी स्थितप्रज्ञानंद सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, प्रथम आवृत्ती,  जुलै २००७
- Reference: "Wyaktimattwa Wikaas (Personality Development)" by P.P. Swami Sthitapradnyanand Saraswati, 1st Edition, July 2007

- हरी ॐ

Sunday, June 16, 2013

What is Praanaayaam?




The process of breathing goes on continuously in your body as a mechanical function without any awareness.  During the first stage of meditation, you have to observe this mechanical function with full awareness and alertness.  Not the mechanical breathing, but the observation of one’s own breathing consciously is called ‘Praanaayaam’.

One would wonder:  What is the relationship between breathing exercise and mind control?  When you are mentally restless, disturbed and under tremendous tension, or there is bout of anger, your breathing becomes fast.  On the other hand, when you are relaxed, sitting on the lawns, without any tension or worries with a peaceful mind, then your breathing is also very slow and steady.  Or if you are fully engrossed in listening to some beautiful music, you are not at all aware of anything around you.  Your mind is enjoying that music.  That time you will find your breathing is slow, and even imperceptible.

This shows that there is definite impact of the mind and breathing on each other.  Hence, during Praanaayaam, mind is given only one function - to observe one’s own breathing.  The object of mind is only to observe how one breathes in and out, with all alertness and awareness.

Every object in this world has a form.  But during observation of breathing, you are focusing your attention on air, which has no form.  When there is a formless object to focus on, mind also becomes formless.  As a result of this awarefull breathing exercise, slowly, all thoughts are dissolved.  And mind becomes free from thoughts, conflicts and tension.  Mind is relaxed.  Thus Praanaayaam is the first step towards achieving total inner relaxation.

   - Reference: "Meditation" CD by Param Poojya Swami Swaroopanand  Saraswati



 A residential course “Meditation and Tension free life” will be organized on 29th and 30th June 2013 at Shrutisagar Ashram. It is a 2 days course in English by Param Poojya Swami Swaroopanand Saraswati. It is especially designed for busy working and business professionals or anybody with stressful work and life. Unlike many modified meditation techniques, the purest and the most original form of Meditation and Pranayam based on Vedic tradition is being offered. Shrutisagar Ashram is 26 kms from Pune Station in picturesque location on the banks of Bhima, Bhama and Indrayani. Brochure and registration form for this course are available on the ashram website http://www.ShrutisagarAshram.org, or you can click on these links:
Meditation Course Brochure
Meditation Course Registration Form


- हरी ॐ


Saturday, June 15, 2013

Inner Peace through Meditation



शांति - Peace or silence is not one of the objects of the world. Mind has to discover the silence within oneself.  Silence is not like any other object in the world, but it is a state of relaxation of the mind wherein it is free from agitations, conflicts and all types of stress and strain.  The means to attain that silence is neither external objects nor pleasures.  It is at mental level, not at the physical level.  With the help of the mind alone we have to discover that silence within ourselves.

An example that can be cited here is of an ocean.  We see lots of lashing waves on the surface.  They appear one after the other and disappear - creating disturbance on the surface.  If we go deep down in the ocean, we find there is no disturbance at all.  There is only an undisturbed stillness.  So, the superficial disturbance of the waves is only on the surface and there is quietude and stillness at the bottom.

Similarly, we have continuous projections of thoughts that create conflicts and tossing of mind at the superficial level.  They are like lashing waves – they appear, exist and disappear.  They create lot of disturbance in the mind.  Since we live at this level of the mind, we are tossed by these thoughts and become restless all the time.  There is not a single moment when we are free from tossing and agitations.

But if we go deep down in the mind, with the help of the mind, then all superficial projections, conflicts and agitations are resolved.  There we find, slowly, growing relaxation within ourselves.  Hence, the purpose of meditation is to discover that silence or quietude within oneself.





- Reference: "Meditation" CD by Param Poojya Swami Swaroopanand  Saraswati



A residential course “Meditation and Tension free life” will be organized on 29and 30th June 2013 at Shrutisagar Ashram. It is a 2 days course in English by Param Poojya Swami Swaroopanand Saraswati. It is especially designed for busy working and business professionals or anybody with stressful work and life. Unlike many modified meditation techniques, the purest and the most original form of Meditation and Pranayam based on Vedic tradition is being offered. Shrutisagar Ashram is 26 kms from Pune Station in picturesque location on the banks of Bhima, Bhama and Indrayani. Brochure and registration form for this course are available on the ashram website http://www.ShrutisagarAshram.org, or you can click on these links:

Meditation Course Brochure
Meditation Course Registration Form

-हरी ॐ

Tuesday, June 11, 2013

सद्गुरूंची भेट | Advent of Sadguru

 
विश्वामधील सर्व प्रकारचे ज्ञान स्वसामर्थ्याने, स्वत:च्या बुद्धिकौशल्याने प्राप्त झाले तरीही आत्मस्वरूपाचे ज्ञान मात्र गुरूंच्या कृपेशिवाय, अनुग्रहाशिवाय प्राप्त होत नाही.
 
एक साधु म्हणतात – अज्ञान व्याप्त मी भ्रमलो श्रमलो भारी
                  न च आश्रय कोठे दिसतो मज अंधारी |
                  तव दर्शन होता चिंता सारी सरली
                  नतमस्तक होता वृत्ति सुखमय झाली ||   (श्री यति नारायणानंद)
 
वर्षानुवर्षे, जन्मानुजन्मे आपण अंधारामध्येच, अज्ञानामाध्येच भ्रमण करतो. अंधारामध्ये लहान बालक जसे आपल्या आईला शोधते त्याप्रमाणे आपण मोठी बालकेही जीवनभर कोठेतरी आधार, आश्रय शोधण्याचा प्रयत्न करतो. विश्वामध्ये प्रत्येक गोष्टीचा मी आश्रय घेतो. आपल्याला तात्पुरता आधार वाटतो. परंतु काळाच्या ओघात तो आश्रय संपतो. एकेक आश्रय गळून पडतात. आपल्या पायाखालील वाळू सरकते. आपले मन निराश होते.
 
आपल्याला ‘आपले’ असे कोणीच भेटत नाही. प्रत्येक व्यक्ति स्वत:चा स्वार्थ पूर्ण झाला की, आपल्यापासून दूर निघून जाते. परंतु आपल्या जीवनात एखादा सोनियाचा दिनू येतो. आपण इतके दिवस शोधत होतो ती माऊली आपल्याला भेटते. गुरूंची प्राप्ति होते. सद्गुरूंचे दर्शन होते.
 
सद्गुरूंच्या केवळ दर्शनानेच आपल्या सर्व चिंता संपतात. मी माझी दु:खे विसरतो. त्यांच्या चरणावर नतमस्तक होतो. माझा सर्व भार त्यांच्यावर सोपवून मी निश्चिंत, शांत होतो. लहान बालकाला जशी हरविलेली माता सापडते त्याचप्रमाणे साधकला त्याची प्रेमळ गुरुमाऊली प्राप्त  होते. आपली वृत्ति सुखमय होते.
 
म्हणून या विश्वामध्ये गुरु हेच सर्वश्रेष्ठ आहेत. साधकाच्या जीवनामध्ये गुरु हीच श्रद्धा, गुरु हीच निष्ठा, गुरु हीच उपासना आणि गुरु हीच साधना आहे. गुरु ही एक व्यक्ति अथवा शरीर नसून गुरु हे स्वतःच परमेश्वरस्वरूप आहेत!
 
 
 
 
- "दिव्यत्वाचा मार्ग" या परमपूज्य स्वामी स्वरूपानंद सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, तृतीय आवृत्ती, २०१०
- Reference: "Divyatwacha Marg" by P.P. Swami Swaroopanand Saraswati, 3rd Edition, 2010
 
- हरी ॐ

Wednesday, June 5, 2013

भक्तिच्या दोन व्याख्या (Devotion - Bhakti, defined)

भगवान नारदमहर्षि भक्तीची व्याख्या करतात – भजनं रसनं इति भक्तिः |

परमेश्वरस्वरूपाचा, परमेश्वराच्या गुणांचा आस्वाद घेणे म्हणजे ‘भक्ति’ होय. भजन म्हणजे रसास्वाद. भक्त कीर्तनामधून, सत्संगामधून परमेश्वराच्या सगुण, साकार, मोहक, अत्यंत आकर्षक, सर्वांगसुंदर, रमणीय, प्रसन्न, आल्हाददायक रूपाचे श्रावण करून पुन्हा-पुन्हा तेच रूप आठवितो. त्यामध्ये तल्लीन, तन्मय, तद्रूप होतो. स्वतःचे देहभान विसरतो. त्याचे मन पूर्णतः विरघळून जाते. अशा उत्कट भावावस्थेतच तो ईश्वराचे सान्निध्य अनुभवतो. पुन्हा पुन्हा त्यातील आनंद मनसोक्त लुटतो. या रसास्वादालाच ‘भक्ति’ असे म्हणतात.

भक्तीचा दुसरा अर्थ सांगतात – भागो भक्तिः |

भाग म्हणजेच वाटणी. व्यवहारात ज्याप्रमाणे स्थावरजंगम संपत्तीची वाटणी केली जाते, त्याप्रमाणे परमेश्वराला आपल्या जीवनाचा अविभाज्य भाग – घटक बनविणे म्हणजे भक्ति होय.

विश्वामध्ये वाटणी करण्यासारख्या दोनच वस्तु आहेत. १) विषय, २) परमेश्वर. काही लोक विषयांचेच ‘भक्त’ असतात. मोहक विषयांच्याच आकर्षणाला बळी पडून रात्रंदिवस विषयांचेच चिंतन करतात. विषयभोगामध्येच रममाण होतात. सुरुवातीला विषयांच्यामधून सुख मिळाल्यासारखे वाटते. परंतु शेवटी विषय हेच मनुष्याच्या दु:खाला कारण होतात.

याउलट परमेश्वर हा स्वत:च आनंदस्वरूप असल्यामुळे परमेश्वराच्या प्राप्तीने भक्ताला निरतिशय, शाश्वत, नित्य सुखाची प्राप्ति होते. म्हणून भक्ताने विषय व परमेश्वर यापैकी क्षणिक, क्षणभंगुर विषयसुखाचा त्याग करून परमेश्वरालाच निवडावे ( select करावे ). म्हणजेच परमेश्वराला आपल्या जीवनाचा एक अविभाज्य भाग करावे.




- "दिव्यत्वाचा मार्ग" या परमपूज्य स्वामी स्वरूपानंद सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, तृतीय आवृत्ती, २०१०  
- Reference: "Divyatwacha Marg" by P.P. Swami Swaroopanand Saraswati, 3rd Edition, 2010

- हरी ॐ