धनाची तृष्णा | Thirst for Wealth

सर्वच मनुष्यांच्यामध्ये धनप्राप्तीची केवळ इछाच नाही तर धनाची तृष्णा आहे, कारण धन हे विषयप्राप्तीचे प्रमुख साधन आहे.  कोणताही विषय प्राप्त करावयाचा असेल, आपले जीवन सुखसोयींनी समृद्ध करायचे असेल तर धन हेच साधन आहे.  यामध्ये कोणतीही शंका नाही.  त्यामुळे धन हे वाईट नाही.  

परंतु व्यवहारामध्ये जीवन जगत असताना मनुष्य जेव्हा या धानालाच साध्य समजायला लागतो, तेव्हाच समस्यांना प्रारंभ होतो.  धनप्राप्ति हेच माझ्या जीवनाचे इतिकर्तव्य आहे, जितके धन अधिक तितका मी अधिक सुखी !  त्यामुळे धनाचे सातत्याने येन केन प्रकाराने वर्धन करणे, हेच माझे ध्येय आहे.  हा विचार मनुष्याला घातक आहे.  हीच धनाची तृष्णा आहे.  धनाच्या या तृष्णेमुळे मनुष्याच्या जीवनावर अनेक विपरीत परिणाम होतात.  

माणसाच्या मनामध्ये सतत लोभ, मोह वाढतात.  माणसाची बुद्धि मोहाने आवृत्त झाली की, त्याच्यामधील विवेक कमी-कमी व्हायला लागतो.  मनुष्य सुरुवातीला प्रामाणिक असतो.  सत्कर्म, सदाचार, यांच्या साहाय्याने सरळ मार्गाने कष्ट करून धन मिळवितो.  परंतु पैसा जरा जास्त म्हणजे आवश्यकतेपेक्षा जास्त मिळायला लागला की, लोभ निर्माण होतो.  पैशाचा हव्यास वाढतो.  असा पैशाचा लोभी मनुष्य मोहीत होऊन त्याची बुद्धि भ्रष्ट होते.  अशा दुराचारी मनुष्याच्या मनामध्ये इतर माणसांच्याबद्दल द्वेष, असुया, मत्सर, क्रोध, कपट, चिंता असे अनेक विकार निर्माण होतात.  मनुष्य काही वेळेला व्यसनाधीन सुद्धा होतो.  

धनाच्या इच्छेमधुनच दुसरी लोकेच्छा निर्माण होते.  म्हणजे मानसन्मान, प्रतिष्ठा, कीर्ति यांची इच्छा होय.  या अपेक्षा मनुष्याला सुखाने, शांतीने जगू देत नाहीत.  म्हणुनच आचार्य इथे सांगतात की, हे मनुष्या !  तू या धनाच्या तृष्णेचा त्याग कर, कारण धन हे जीवनाचे साध्य नसून केवळ साधन आहे.  शरीराचे पोषण, वर्धन, रक्षण करून जीवन सुकर करण्यासाठी धनाचा निश्चितपणे उपयोग आहे.  मात्र धनाला फाजील महत्त्व देऊ नये.  धनाच्या लोभाचा, तृष्णेचा त्याग करावा.  

  

- "भज गोविंदम् |” या परमपूज्य स्वामी स्थितप्रज्ञानंद सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, प्रथम आवृत्ति, एप्रिल २०१५   
- Reference: "Bhaj Govindam" by Param Poojya Swami Sthitapradnyanand Saraswati, 1^st Edition, April 2015

- हरी ॐ –