छिन्नद्वैधा | Going Beyond the Doubts

शास्त्राचे श्रवण केल्यानंतर मनामध्ये अनेक प्रकारच्या शंका निर्माण होत असतात.  प्रथम आत्म्याच्या अस्तित्वाविषयीच शंका येते.  आत्मा आहे की नाही?  आत्मा आहे असे मानले तर त्यावर पुन्हा शंका येते.  आत्मा असेल तर तो चैतन्यस्वरूप आहे की जडस्वरूप आहे?  चैतन्यस्वरूप असेल तर तो नित्य आहे की अनित्य आहे?  तो नित्य आहे असे मानले तर तो देह-इंद्रिय-प्राण-मन-बुद्धि-चित्त-अहंकार-अज्ञान या सर्वांपासून भिन्न आहे की अभिन्न आहे?  समजा, आत्मा हा या देहादिपासून भिन्न आहे, असे मानले तर त्याचा देहादि उपाधीशी संबंध आहे की नाही?  देहादि उपाधीशी त्याचा संबंध नाही असे मानले तर तो कर्तृत्वादि धर्मांनी युक्त आहे की नाही?  तो आत्मा कर्ता-भोक्ता नाही, असे मानले तरी तो स्वतः असंग स्वरूपाचा आहे की नाही?  तो असंग आहे असे मानले तर देहादि उपाधीने केलेल्या कर्माने तो लिप्त, स्पर्शित होतो की नाही?  तो सर्व कर्मांच्यापासून अभिन्न आहे की नाही?  

आत्मा ब्रह्मस्वरूपापासून अभिन्न असेल तर माझ्यामध्ये जीवब्रम्हात्मैक्य ज्ञान उदयाला आले आहे की नाही?  जर हे ज्ञान उत्पन्न झाले असेल तर ते यथार्थ आहे की नाही?  समजा, हे ज्ञान यथार्थ आहे असे मानले तर ते ज्ञान मुक्तीचे साधन आहे की नाही?  समजा, ते ज्ञान मोक्षसाधन आहे असे मानले तरी सुद्धा त्या ज्ञानप्राप्तीनंतर मला जीवनमुक्ति आहे की नाही?  समजा, त्या ज्ञानाने मी मुक्त झालो तरी या शरीराचा नाश झाल्यानंतर मला विदेहकैवल्यावस्था आहे की नाही?  म्हणजेच मला पुनर्जन्म आहे की नाही?  

अशा प्रकारचे अनेक, अनंत संशय आहेत.  हे सर्व संशय ज्ञानाने नष्ट होवून त्या ब्रह्मज्ञानी पुरुषाचे ज्ञान यथार्थ, सम्यक, संशयविपर्यरहित होते.  तेच यति या जीवनामध्ये जीवन्मुक्तावस्था प्राप्त करतात आणि शरीरपातानंतर विदेहकैवल्यावस्था प्राप्त करतात.  ब्रम्हात्मैक्यज्ञानामुळे अज्ञानजन्य असणाऱ्या सर्व कर्तृकारकादि प्रत्ययांचा, सर्व संचित, आगामी कर्मांचा नाश होतो.  श्रुति म्हणते – जीवब्रम्हात्मैक्यज्ञानाने अविद्याकामकर्मरूपी हृदयग्रंथीचा उच्छेद होतो आणि सर्व प्रकारचे संशय नाहीसे होतात.  तसेच सर्व कर्मांचा क्षय होवून जीव मुक्त होतो.  

- "श्रीमद् भगवद्गीता" या परमपूज्य स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, तृतीय आवृत्ति,  डिसेंबर २००२
- Reference: "Shreemad Bhagavad Geeta" by Param Poojya Swami Swaroopanand  Saraswati, 3rd Edition, December 2002

- हरी ॐ –