Monday, December 30, 2013

खरा संन्यासी | True Sanyaasi


संन्यासी अनेक प्रकारचे आहेत –

१. काही साधक आत्मस्वरूपाचे ज्ञान प्राप्त करण्याच्या इच्छेने संन्यस्त वृत्तीने जगतात.  ते जिज्ञासु संन्यासी असल्याने त्यांना ‘विविदिशा संन्यासी’ म्हणतात.

२. काही साधक, मुमुक्षु शास्त्राच्या श्रवणमननाची साधना करून त्यामधून उदयाला आलेले ज्ञान यथार्थ, सम्यक आणि संशयविपर्ययरहित करण्यासाठी, म्हणजेच ज्ञाननिष्ठा प्राप्त करून स्वस्वरूपामध्ये स्थिर, दृढ होण्यासाठी शास्त्रविहित सर्व श्रौत व स्मार्त कर्मांचा त्याग करून संन्यास ग्रहण करतात.  हा संन्यास, निदिध्यासना म्हणजेच ब्रह्माभ्यास करण्यासाठी ग्रहण केलेला असतो.

३. काही संन्यासी ब्रह्मनिष्ठ होऊन स्वतःच साक्षात ब्रह्मस्वरूप झालेले आहेत.  भगवान त्यांचे वर्णन अनेक श्लोकांच्यामधून करतात - 
             सर्वकर्माणि मनसा संन्यस्यास्ते सुखं वशी |
             नवद्वारे पुरे देही नैव कुर्वन्न कारयन्  || (गीता अ. ५-१३)
सर्व कर्मांचा मनाने त्याग करून नवद्वारयुक्त शरीरामध्ये स्वतः काहीही न करता किंवा दुसऱ्यांच्याकडून कर्म न करविता अनायासाने आपल्या स्वस्वरूपामध्ये राहातो.

             विद्याविनयसम्पन्ने ब्राह्मणे गवि हस्तिनि |
             शुनि चैव श्वपाके च पण्डिताः समदर्शिनः || (गीता अ. ५-१८)
विद्या व विनयसंपन्न ब्राह्मण, गाय, हत्ती, कुत्रा तसेच चंडाल या सर्व प्राणिमात्रांच्यामध्ये असे विद्वान, ब्रह्मज्ञानी संन्यासी समदृष्टीने पाहतात.

             यो मां पश्यति सर्वत्र सर्वं च मयि पश्यति |
             तस्याहं न प्रणश्यामि स च मे न प्रणश्यति || (गीता अ. -३०)
जो पुरुष सर्व भूतांच्यामध्ये सर्वांचे आत्मस्वरूप असणाऱ्या मला - वासुदेवाला पाहतो आणि सर्व भूतांना माझ्यामध्ये – वासुदेवामध्ये पाहतो, त्याला ‘मी’ दूर नाही किंवा तो मला दूर नाही.  म्हणजेच ‘तो आणि ‘मी’ एकच आहे.

 
- "मनीषा पञ्चकम्" या परमपूज्य स्वामी स्वरूपानंद सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, चतुर्थ आवृत्ति, २०१२       
- Reference:  "Maneesha Panchakam" by Param Poojya Swami Swaroopanand  Saraswati, 4th Edition, 2012


 

- हरी ॐ

No comments:

Post a Comment