शरीर आणि मी | Body and “I”

 

शरीराच्या सान्निध्यामुळे जरी आपण म्हणतो शरीर माझे आहे तरी शरीर अनेक अवयवांनी बनलेला एक समूह किंवा संघात आहे.  उदा. ‘घर’ म्हणजे केवळ दारे, खिडक्या किंवा भिंती नाहीत.  तर दारे, खिडक्या, चार भिंती, जमीन, छत वगैरे सगळ्या एकत्र असलेल्या समूहाला ‘घर’ म्हटले जाते.  तसेच शरीर हे हात, पाय, छाती, पोट, मान, डोके, नाक, कान वगैरे अनेक अवयवांनी एकत्र येऊन निर्माण झालेला संघात आहे.

 

घर हा संघात जड आणि अचेतन आहे.  त्यामुळे कोणताही संघात हा संघातासाठी नसून तो चेतन जिवंत व्यक्तीसाठी असतो की, जो त्या संघातापासून भिन्न आहे.  म्हणून जरी घर आपल्या मालकीचे असले तरी आपण त्यापासून भिन्न आहोत.  त्यामुळे आपल्याला घरात येण्यास आणि बाहेर जाण्यास संपूर्ण स्वातंत्र्य आहे.

 

वरीलप्रमाणेच शरीर सुद्धा संघात असल्यामुळे ते जड व अचेतन आहे आणि ते स्वतःकरिता नसून ‘माझ्या’ साठी आहे.  म्हणजेच घराचा जसा मालक, तसा मी शरीराचा मालक आहे.  मी शरीरासाठी नसून शरीर माझ्यासाठी आहे. यामुळे शरीर ‘मी’ नाही.  तद्वतच शरीरामध्ये राहणारा ‘मी’ शरीरापासून भिन्न आहे.

 

अचेतन किंवा जड वस्तू स्वतः कार्य करू शकत नाही. जर कार्य करीत आहे असे दिसत असेल तर निश्चितपणे त्यामागे सचेतन शक्ति असणे आवश्यक आहे.  उदा. मोटार स्वतः रस्त्यावरून अॅक्सीडेंट न करता चालत नाही.  जर चालत असेल तर अनुमानाने समजते की, तिच्यामागे कोणीतरी चेतन बुद्धिवान मनुष्य आहे.

 

शरीर हे जड असूनही जर जिवंत आणि सतत कार्यान्वित होत असेल तर त्यामागे चेतनशक्ति असणे आवश्यक आहे की, जिच्या अस्तित्वामुळे शरीराला चेतना प्राप्त होऊन शरीर जिवंत दिसते आणि कार्य करते.  म्हणजेच शरीरात ‘मी’ सचेतन पुरुष हा शरीरापासून भिन्न आहे.

 

"साधना आणि साध्य" या परमपूज्य स्वामी स्वरूपानंद सरस्वती लिखित पुस्तकामधून,  सप्तम आवृत्ति, २०१०    
- Reference:  "Sadhana Ani Sadhya" by Param Poojya Swami Swaroopanand  Saraswati, 7^th Edition, 2010

 

 

 

                                                             - हरी ॐ –