ब्रह्मज्ञानी पुरुष सर्वत्र ‘मी’ ने
निर्देशित केलेलेच प्रत्यगात्मस्वरूप पाहात असेल तर प्रत्यागातम्याचा जगत्कारण
ब्रह्माशी काय संबंध आहे ?
श्रुति म्हणते –
सोSकामयत | बहुस्यां प्रजायेयेति | स तपोSतप्यत |
स तपस्तप्त्वा | इद्ँ सर्वमसृजत | यदिदं किञ्च |
तत्सृष्ट्वा | तदेवानुप्राविशत् | (तैत्ति.
उप. आनंदवल्ली)
परब्रह्माने “अनेक रूपाने मी जन्माला यावे”
अशी इच्छा केली. त्याप्रमाणे त्यावर चिंतन करून हे सर्व नामरूपात्मक विश्व निर्माण केले आणि ते
परब्रह्म सर्वांच्यामध्ये प्रत्यगात्मस्वरूपाने उपलब्ध आहे.
श्रुति म्हणते –
तस्माद्वा एतस्मादात्मन आकाशः संभूतः | आकाशाद्वायुः |
वायोरग्निः | अग्नेरापः | अद्भ्यः पृथिवी | पृथिव्या ओषधयः |
ओषधीभ्योSन्नम् | अन्नात्पुरुषः | स वा एष पुरुषोSन्नरसमयः |
अन्योSन्तर आत्मा प्राणमयः | अन्योSन्तर आत्मा मनोमयः |
अन्योSन्तर आत्मा विज्ञानमयः | अन्योSन्तर आत्माSSनन्दमयः | (तैत्ति. उप. ब्रह्मवल्ली)
या जगत्कारण परब्रह्मापासून क्रमाने आकाश, वायु,
अग्नि, पाणी आणि पृथिवी निर्माण झाली. त्यानंतर औषधे, वनस्पति आणि
धान्य निर्माण झाले. अन्नापासून पुरुष जन्माला आला. तो अन्नमय, प्राणमय, मनोमय, विज्ञानमय आणि
आनंदमय यांच्या अगदी आत असून सर्वांचा प्रत्यगात्मस्वरूप आहे. याचा
अर्थ जगत्कारण सच्चिदानंदस्वरूप परब्रह्म हेच अभेद स्वरूपाने प्रत्येकाच्या अंतःकरणामध्ये
प्रत्यगात्मस्वरूप आहे.
- "श्रीमद् भगवद्गीता" या परमपूज्य स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, तृतीय आवृत्ति, डिसेंबर २००२
- Reference: "Shreemad
Bhagavad Geeta" by Param Poojya
Swami Swaroopanand Saraswati, 3rd
Edition, December 2002
- हरी ॐ–
