Tuesday, July 25, 2017

मनाचे औदसीन्य – भाग १ | Composure of Mind – Part 1


औदासीन्यमभिप्स्यताम् |  
साधकामध्ये भावनावशतेने औदासीन्याचा उद्रेक नसावा.  औदासीन्य हा साधकाचा स्थायी भाव झाला पाहिजे. त्यासाठी त्याने सतत अभ्यास करावा.  उदासीन वृत्ति म्हणजे समतोल वृत्ति होय !  उदासीनवृत्ति म्हणजे सुतकीपणा (Indifference) नव्हे.  सुखदुःखाच्या अनुभवात Indifferent राहणे नव्हे, कारण सुखदुःखाचे आघात मृत्युपर्यंत होताच राहणार.  मनुष्याला सुखदुःखामुळे अनुक्रमे हर्ष व विषाद सतत अनुभवाला येतात.  दोन विरोधी वृत्तीत मन सतत हेलकावे खात रहाते.  प्रसंग कधीच टाळता येत नाहीत, बदलता येत नाहीत किंवा थांबविताही येत नाहीत.  माणसे व प्रसंग हे जीवनाचे अविभाज्य भाग आहेत.

म्हणून साधकाचा पुरुषार्थ काय ?  मनाच्या आंदोलनातून, खाली-वर होणाऱ्या हेलकाव्यातून त्याने मुक्त व्हावे यासाठी साधना आहे.  साधकाने हर्ष व विषाद या विकारांच्या आहारी न जाता उदासीन राहण्याचा अभ्यास केला पाहिजे.  त्यासाठी त्या प्रसंगांना खुबीने व चातुर्याने तोंड दिले पाहिजे.  सतत तटस्थ राहण्याचा अभ्यास केला पाहिजे.  सर्व प्रकारच्या प्रसंगात समत्वबुद्धि ठेवण्याचा अभ्यास केला पाहजे.  मनाची समतोल वृत्ति हीच खरी परिपक्वता आहे.  

श्रवण, मनन साधनेतही चांगले व वाईट प्रसंग येणारच.  परमेश्वर साधकांच्या श्रद्धेची परीक्षा घेतो.  जे श्रद्धा, भक्ति, निष्ठेच्या जोरावर कोणत्याच प्रसंगाने विचलित होत नाहीत, तेच साधक पुढे जातात.  एकापेक्षा एक जास्त बिकट प्रसंग हे साधकाला परमेश्वरापर्यंत पोहोचण्यासाठी लावलेले Filters आहेत.  चोहोबाजूंनी संकटांनी घेरले जाऊनही जो साधक आत्मज्ञानप्राप्तीपासून जराही परावृत्त होत नाही तोच आत्मविद्येसाठी अधिकारी होतो, कारण संकटातही त्याची परमेश्वर व जीवन यावरील दृढ श्रद्धा टिकून रहाते.  

साधकाने दुःख निवारणार्थ परमेश्वराला प्रार्थना करू नये.  प्रतिकूल परिस्थितीतही न डगमगता जबरदस्त आत्मबलाने व आनंदाने हसत जीवनात पुढे जाणे हीच साधकाला साधना करावयाची आहे.  हे मनाचे सामर्थ्य हा त्याचा स्वभाव बनला पाहिजे.  त्याने मनाची तटस्थ व अलिप्त वृत्ति आत्मसात केली पाहिजे.  


- "साधना पञ्चकम्" या परमपूज्य स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वती लिखित पुस्तकामधून,  तृतीय आवृत्ति, सप्टेंबर २००५   
- Reference: "
Sadhana Panchakam" by Param Poojya Swami Swaroopanand  Saraswati, 3rd Edition, September 2005



- हरी ॐ


1 comment:

  1. Keeping tempo with client developments, most modern-day recreation builders adopt a mobile-first philosophy, making their video games easily accessible on all major modern platforms. Leading supplier Push Gaming’s entire repertoire, for example, is optimised seamlessly for cell on line casino play. Dive deep under sea in the palm of your hand with Razor Shark, or embark on a Polynesian adventure in Tiki Tumble. Well, each time somebody stops by for a couple of of} spins, they provide us with invaluable snippets of data on their playing in} tendencies. Data referring to parameters like video games played and average amount wagered is relayed to our number 실시간카지노 crunchers immediately, helping us build a snapshot of every particular person player.

    ReplyDelete