प्रारब्ध आणि जिज्ञासु | Fate and The Seeker

शास्त्रकार म्हणतात -  तथा च अभाविनः यत्नेन अपि लाभ असम्भवात् भाविनः च यत्नेन निवारयितुं अशक्यत्वात् च यत्नः निष्फलः इति |  

एखादी गोष्ट जीवनात मिळणार नसेल, तर लाखो प्रयत्न करूनही ती मिळणारच नाही.  तसेच कर्मवशात एखादी गोष्ट मिळणार असेल, मग ती चांगली असो वा वाईट असो, जीवाचा आटापिटा करूनही ती गोष्ट टाळता येणार नाही.  हा स्वतःच्या कर्माचा दोष आहे.  याबाबत कुणालाही दोष देता येणार नाही.  याच दृष्टीने जीवनात मनुष्याचे प्रयत्न निष्फळ आहेत.  प्रत्येकाला जेवढे, जेव्हा व जे मिळावयाचे आहे तेवढेच मिळणार.  ते कमी नाही, जास्तही नाही, आधीही नाही व नंतरही नाही.  

म्हणून जिज्ञासु साधकाने वेळ व शक्ति खर्च करून अन्न मिळवू नये.  त्यासाठी व्यर्थ प्रयत्न करू नयेत, कारण साधक हा वेदाध्ययनासाठी येतो, तेव्हा आपला सगळा भार ईश्वरावर टाकतो.  भगवन्ताने अशा साधकाला पूर्ण आश्वासन दिले आहे व निश्चिंत राहण्यास सांगितले आहे.  म्हणून भगवान गीतेत म्हणतात, ‘योगक्षेमं वहाम्यहम् |’  मी तुझा चरितार्थ चालवितो.  आवश्यक, योग्य ते सर्व पुरवितो, कारण मी परमेश्वर सर्वशक्तिमान, सर्व विश्वाचा पोषणकर्ता आहे.  

प्रत्यक्ष परमेश्वर मातापित्याप्रमाणे आपल्या संपूर्ण जीवनाची काळजी घेणारा असल्याने, साधकाने जीवनातील बहुमोल वेळ फक्त साधनेत घालवावा.  परमेश्वराच्या कृपेने प्रारब्धवशात् सर्व काही व्यवस्थित होत रहाते.  अशा प्रकारे साधकाने साधनेतील जास्तीत जास्त प्रतिबंध काढून टाकावेत आणि तमोगुण व रजोगुण कमी करून सत्त्वगुणाचे संवर्धन करावे.  कालानुक्रमे मन अधिकाधिक शुद्ध करावे.  

- "साधना पञ्चकम्" या परमपूज्य स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वती लिखित पुस्तकामधून,  तृतीय आवृत्ति, सप्टेंबर २००५   
- Reference: "Sadhana Panchakam" by Param Poojya Swami Swaroopanand  Saraswati, 3^rd Edition, September 2005

- हरी ॐ –