शरणागती | Submission

‘शरणागति’ यामध्ये शरण व आगति हे दोन शब्द आहेत.  ‘शरणागति’ म्हणजेच शरण येणे होय.  आगति यामध्येही गति म्हणजेच गमन म्हणजेच जाणणे असा शब्द आहे.  जाणणे हा बुद्धीचा धर्म आहे.  म्हणून शरण येणे, हा सुद्धा शरीराचा धर्म नसून बुद्धीचा धर्म आहे, हे सिद्ध होते.

‘शरणागति’ हे बुद्धीचे लक्षण आहे. केवळ मनाने उचंबळून येणारी भावना म्हणेज शरण जाणे नव्हे.  आपल्या जीवनामध्ये अनेकदा आपल्या भावना उचंबळून आल्या की, आपण उतावीळ होऊन कुठेतरी डोके टेकवितो किंवा अनेक लोक एखाद्या ठिकाणी डोके टेकवितात, म्हणून मीही टेकवितो.  क्षणभर बरे वाटते. परंतु नंतर ती श्रद्धा राहत नाही.  याला ‘शरणागति’ म्हणत नाहीत.  किंवा डोळ्यामधून पाणी येणे, सारखेच रडणे ही सुद्धा शरणागति नाही, कारण ‘शरणागति’ हे बहिरंगाचे, शरीराचे लक्षण नाही.  तर – गत्यर्थः बुद्ध्यर्थः इति |

शरण जाणे हा बुद्धीचा भाव आहे. माझी बुद्धि शरण गेली पाहिजे.  मग बुद्धि केव्हा शरण जाईल ?  जेव्हा मनुष्याच्या बुद्धीला स्वतःच्या मर्यादा समजतात, आपल्यावर तसेच या संपूर्ण विश्वावर नियमन करणारी एक अज्ञात शक्ति आहे, याची बुद्धीला तीव्रतेने जाणीव होते, तेव्हाच बुद्धि शरण येते.  मनुष्यामधील मी करतो हा कर्तृत्वभाव कमी होतो.  जीवनामध्ये काही प्रसंग असे येतात की, मनुष्य आपोआपच परमेश्वराच्या शक्तीपुढे नतमस्तक होतो.  शरणागतीची व्याख्या केली जाते –

त्वमेव उपायभूतो मे भवेति प्रार्थनामतिः |  शरणागतिरित्युक्ता सा देवेऽस्मिन् प्रयुज्यताम् ||

परमेश्वरा ! तूच माझ्यासाठी उपाय व्हावेस, तूच साधन व्हावेस ही प्रार्थनाबुद्धि म्हणजेच ‘शरणागति’ होय.  म्हणजेच ज्यावेळी मनुष्याचे सर्व बाह्य उपाय संपतात, बाह्य साधने संपतात, त्यावेळी त्याला ईश्वर हाच एकमेव आशेचा किरण दिसतो.  ईश्वर हेच जीवन, ईश्वर हेच साध्य, ईश्वर हीच साधना, ईश्वर हीच निष्ठा, श्रद्धा, सेवा असा भाव निर्माण होतो, तेव्हाच त्याला ‘शरणागति’ असे म्हणतात.

- "शरणागती" या परमपूज्य स्वामी स्थितप्रज्ञानंद सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, प्रथम आवृत्ति, महाशिवरात्री  २०१३
- Reference: "Sharanagati" by Param Poojya Swami Sthitapradnyanand Saraswati, 1^st Edition, 2013

- हरी ॐ –