विकारयुक्त शरीर | Changing Body

 

शीर्यमाणस्वभावत्वात् इति शरीरम् |

 जे सतत विकारयुक्त आहे त्याला शरीर असे म्हणतात.  म्हणजे विकार पावणे हा शरीराचा धर्म आहे.  शरीराला सहा प्रकारचे विकार आहेत –

 

१) अस्ति - ‘अस्ति’ म्हणजे अस्तित्व. शरीराचा जन्म होण्यापूर्वी शरीर गर्भाशयात अस्तित्वात असते.  ही पहिली अवस्था.

२) जायते - ‘जायते’ जन्माला येणे.  गर्भावस्थेमधून बाह्य विश्वात जन्माला येते.

३) वर्धते - ‘वर्धते’ जन्म झाल्यानंतर अन्नाने शरीराची वाढ होणे.

४) विपरिणमते - ‘विपरिणमते’ शरीराची वाढ होत ते पूर्णावस्थेला पोहोचते.  त्यानंतर वाढ संपते.

५) अपक्षीयते - ‘अपक्षीयते’ शरीराचा स्वभावतः हळूहळू क्षय होण्यास सुरुवात होते.

६) विनश्यति - ‘विनश्यति’ आणि एक दिवस शरीराचा नाश होतो.

 

म्हणजेच जन्मल्यापासून मृत्यूपर्यंत शरीर सतत बदलत असते.  हे सर्व बदल किंवा विकार कोण पाहातो ?

 

 अविकारी द्रष्टा: |

 

शरीर शरीराचे विकार पाहू शकत नाही.  पाहाणारा द्रष्टा शरीराच्या विकारापासून भिन्न असला पाहिजे. तो द्रष्टा ‘मी’ आहे.  सर्व विकार ‘मी’ पाहात असून त्याचे सर्व अनुभव आणि ज्ञान ‘मी’ ला होते.  शरीर बदलत असले तरी द्रष्टा ‘मी’ मात्र बदलत नाही.  म्हणून ‘मी’ नित्य, अविकारी शरीरापासून भिन्न आहे.

 

- "श्रीमद् भगवद्गीता" या परमपूज्य स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, तृतीय आवृत्ति,  डिसेंबर २००२
- Reference: "Shreemad Bhagavad Geeta" by Param Poojya Swami Swaroopanand  Saraswati, 3rd Edition, December 2002

 

- हरी ॐ –