ज्यावेळी श्रद्धावान मनुष्य मोक्षाचा
उपाय काय ? मला मोक्ष कसा मिळेल ? त्यासाठी मी काय करावे ? असा गांभीर्याने विचार करेल, एखादा विषय मिळविण्यासाठी
मनुष्य अस्वस्थ होतो तसा ज्यावेळी मुक्तिसाठी मनुष्य साधनप्रवृत्त होईल, त्यावेळी हे
रामा ! त्या तीव्र मुमुक्षूला लवकरात लवकर
मोक्ष मिळण्याची शक्यता आहे. म्हणजेच मोक्षासाठी मोक्षाची तीव्र तळमळ वाटली पाहिजे.
यामधून वसिष्ठ मुनींनी मुमुक्षुत्व हे साधन
सूचित केले आहे.
कोणत्याही गोष्टीसाठी तळमळ किंवा
ध्यास निर्माण झाला पाहिजे. व्यवहारामध्ये
सुद्धा उत्तुंग यश मिळवायचे असेल तर मनुष्य त्या ध्येयाने झपाटला पाहिजे. त्याचे सर्व आचरण ध्येयानुकूल पाहिजे. आपल्या ध्येयाव्यतिरिक्त अन्य सर्व गोष्टी
गौण होऊन त्या सर्वांचे महत्व कमी झाले पाहिजे. रात्रंदिवस ध्येयाने प्रेरित होऊन मनुष्य ज्यावेळी
अत्यंत दक्ष राहून विवेकाने ध्येयानुकूल प्रयत्नांच्यामध्ये प्रवृत्त होईल, त्यावेळी
ध्येय त्या मनुष्यापासून दूर राहत नाही. शीघ्रातिशीघ्र
मनुष्य आपल्या ध्येयापर्यंत पोहोचतो.
तसेच मोक्षाच्या बाबतीत आहे. सर्व ज्ञानी महात्मे व संतांचे चरित्र पाहिले
तर दिसते की, ईश्वरप्राप्तीच्या ध्येयाने त्यांचे संपूर्ण जीवन तपोमय, ज्ञानमय व तेजस्वी
बनले होते. सर्वांनी साधनेमध्ये व कठोर तपश्चर्येमध्ये
स्वतःला झोकून दिले होते. सर्वस्वाचा
त्याग केल्याशिवाय ईश्वरप्राप्ति होत नाही. हे त्यांनी आपल्या जीवनामधून प्रत्यक्ष दाखवून दिले
होते. साधकांनी ज्ञानी पुरुषांची अशी चरित्रे
समोर ठेऊन आत्मप्राप्तीच्या साधनेमध्ये प्रवृत्त व्हावे.
- "योगवासिष्ठ" (द्वितीय मुमुक्षुव्यवहार प्रकरण) या परमपूज्य स्वामी स्थितप्रज्ञानंद सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, प्रथम आवृत्ति, मे २०१९
- Reference: "Yogavashishtha" by Param
Poojya Swami Sthitapradnyanand Saraswati, 1st Edition, May 2019
- हरी ॐ–
