जो साधक ‘अ’कार मात्रेची उपासना करतो,
त्याच्यावर त्या उपासनेचा संस्कार होतो. ‘अ’कार
ही अत्यंत स्थूल मात्रा आहे. ‘अ’काराचा
उच्चारही स्थूल वाणीने केला जातो. स्थूलाची
उपासना म्हणजे विराटाची उपासना आहे.
व्यष्टि १. व्यष्टि स्थूलशरीरअभिमानी आत्मा – ‘विश्व’
२. व्यष्टि सूक्ष्मशरीरअभिमानी आत्मा – ‘तैजस’
३. व्यष्टि कारणशरीरअभिमानी आत्मा – ‘प्राज्ञ’
समष्टि १. समष्टि स्थूलशरीरअभिमानी आत्मा – ‘विराट’
२. समष्टि सूक्ष्मशरीरअभिमानी आत्मा – ‘हिरण्यगर्भ’
३. समष्टि कारणशरीरअभिमानी आत्मा – ‘मायावी’
याप्रमाणे ‘अ’काराची उपासना ही विराटाची
उपासना असून उपासक विराटाशी तादात्म्य पावतो. म्हणजेच तो समष्टि स्थूल शरीराशी तादात्म्य
पावतो. या उपासनेचे फळ म्हणजेच, तो
उपासक मृत्युनंतर शीघ्र पृथ्वीवर येऊन मनुष्ययोनीला प्राप्त होतो. ऋगवेद हा ‘अ’कारस्वरूप असल्यामुळे ऋग्वेदामधील
ऋचा त्या उपासकाला मनुष्यलोकाला घेऊन जातात.
ओंकाराची प्रथम मात्रा ऋगवेदस्वरूप
असल्यामुळे तो उपासक मनुष्ययोनीला प्राप्त होऊन तो श्रेष्ठ द्विज होतो. मनुष्ययोनीमध्ये येऊन तो
उपासक कायिक-वाचिक-मानसिक तपश्चर्या करतो. व्रत, वैकल्ये, उपासना करतो. लहानपणापासुनच सर्वसंगपरित्याग करून तो कठीण
ब्रह्मचर्यव्रताचे पालन करतो. परमेश्वरावर
नितांत श्रद्धा व अनन्य भक्ति ठेऊन तो सेवा, त्याग, समर्पण इत्यादि दैवी गुणांनी
संपन्न होतो. व्रतस्थ, तपस्वी जीवन जगतो. त्याचे मन अत्यंत शुद्ध, शांत, प्रसन्न होते.
तो प्रसन्न मनाने स्वतःचाच महिमा अनुभवतो.
त्याची श्रद्धा कधीही डळमळीत होत नाही.
त्याच्या मनात कधीही गुरु, शास्त्र, ईश्वर
यांच्याबद्दल विकल्प येत नाहीत. तो
सातत्याने उपासना करीत राहतो. यामुळेच असा
उपासक कधीही दुर्गतीला जात नाही.
- "प्रश्नोपनिषत् " या परमपूज्य स्वामी स्थितप्रज्ञानंद सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, प्रथम आवृत्ति, एप्रिल २०१२
- Reference: "Prashanopanishad" by Param
Poojya Swami Sthitapradnyanand
Saraswati, 1st Edition, April 2012
- हरी ॐ –
