“ॐ नमः शिवाय” – ६ | Meaning of Namah Shivay - 6

‘शिव’ शब्दाचा आणखी एक अर्थ सांगतात.  हे विद्वान पुरुषांनो !  कारणब्रह्माला ‘शिव’ असे म्हणतात.  शिव शब्दाची व्याख्या याठिकाणी करतात – अस्मिन् सर्वं जगत् शेते इति शिवः |  ज्यामध्ये सर्व जग शयन करतात त्याला ‘शिव’ असे म्हटले आहे.  हे संपूर्ण विश्व प्रलयावस्थेमध्ये शिवामध्येच शयन करते. ‘शिव’ या पदामध्ये ‘शि’ आणि ‘व’ ही दोन अक्षरे आहेत.  ‘शि’ याचा अर्थच संपूर्ण जग प्रलयावस्थेत जेथे शयन करते, त्याला ‘शि’ असे म्हणतात. म्हणून ‘शि’ या अक्षरामधून अव्यक्त प्रकृति निर्देशित केलेली आहे.  ‘शि’ हे अक्षर मूळ प्रकृतिवाचक आहे आणि – वानात् वः शिवः इति उक्तम् |   त्या विश्वाला जो प्रेरणा देतो, त्याला ‘शिव’ असे म्हणतात.   

जे जग प्रलयावस्थेमध्ये, बीजावस्थेमध्ये, अव्यक्तावस्थेमध्ये राहते की, जे विश्व वाणीचा विषय आहे.  वाणी म्हणजे शब्द होय.  प्रत्येक शब्दामधून विश्वामधील एकेक एकेक विषय निर्देशित केला जातो.  म्हणून विश्व म्हणजेच नाम आणि रूप होय.  हे संपूर्ण विश्व स्थितिकालामध्ये इंद्रियांच्या माध्यमामधून अनुभवायला येते.

असे हे विश्व भू भुवः स्वः महः जनः तपः सत्यम् याप्रकारे सर्व त्रिभुवन म्हणजेच ऊर्ध्वलोक, अधोलोक आणि मर्त्यलोक असा हा संपूर्ण नामरूपात्मक दृश्य प्रपंच अनुभवाला येतो.  तन्मयं म्हणजे – प्रकृतिमयं इति |  हे संपूर्ण विश्व बीजावस्थेमध्ये तन्मय म्हणजेच प्रकृतिमय असते.  आणि नंतर तेच विश्व व्यक्त होते म्हणून प्रकृतीचा परिणाम, प्रकृतीचा विकार म्हणजेच हे दृश्य विश्व होय.  

- "ॐ नमः शिवाय" या परमपूज्य स्वामी स्थितप्रज्ञानंद सरस्वती लिखित पुस्तकामधून, तृतीय आवृत्ति, मार्च २०१५   
- Reference: "Om Namah Shivay" by Param Poojya Swami Sthitapradnyanand Saraswati, 3^rd Edition, March 2015

- हरी ॐ –