दयेची अपेक्षा | Expecting Empathy

जनकृपा उत्सृज्यताम् |  याचा दुसरा अर्थ म्हणजे लोकांच्याकडून साधकाने कृपेची, प्रेमाची, मदतीची अपेक्षा करू नये.  दुसऱ्याकडून दयेची अपेक्षा करणारा स्वतःजवळ शांतीने, समाधानाने राहू शकत नाही.  (I am not happy with myself, so I feel I am insecure.  Then I demand love and affection from others.)  असुरक्षिततेच्या भावनेतून मनुष्य सतत मदतीची व प्रेमाची याचना करतो.  साधकाने दुसऱ्याकडून सहकार्याची अपेक्षा केली, तर त्या अपेक्षाने त्याचे मन एकसारखे बहिर्मुख होते.  परिणामतः मनात रागद्वेष निर्माण होतात.  तसेच लोकांनी कितीही मदत अथवा प्रेम केले तरी त्याने मन संतुष्ट होत नाही.  सतत अपेक्षा वाढतच रहाते.  दुसऱ्यांकडून सदैव अपेक्षा करणारे मन नेहमी असंतुष्टच रहाते.  (Demanding mind is always dissatisfied mind.)  

तसेच लोकांनी प्रेम केले नाही तर त्यातून क्रोध व नैराश्य येते.  वैफल्याची व एकाकीपणाची भावना मनात दृढ होते.  असुरक्षिततेच्या भावनेमुळे आत्मविश्वास नाहीसा होतो.  लोकांकडून प्रेम व मदतीची अपेक्षा करताना आपण स्वतः लोकांना काय व किती दिले ? याचा विचार साधकाने प्रथम करावा.  

नद्या सदैव परोपकारार्थ वाहतात.  वृक्षांना रसाळ व मधुर फळे येतात.  ती फळे ते दुसऱ्यांना देतात. स्वतःच्या खाण्यासाठी ते कधीच फळांचा उपयोग करीत नाहीत.  गायी सुद्धा अमृततुल्य दुधाने सर्वांचे पोषण करतात.  संपूर्ण निसर्गातच ही निस्वार्थ बुद्धि दिसते.  साधुवृत्ति आढळते.  स्वतःसाठी न जगता साधु परोपकारासाठी जगतो.  त्याची त्यागाची वृत्ति हा त्याचा स्वभाव असतो.  साधुवृत्ति साधकाने अंगी बाणवावी.  

सर्वांच्यावर जीवनभर शुद्ध, निरतिशय प्रेम करत राहावे.  साधकाचा याने होणारा मोठा फायदा म्हणजे या निरतिशय, शुद्ध प्रेम करण्याने त्याचे स्वतःचे सर्व रागद्वेष नाहीसे होतात.  प्रेमाचा भावच इतका अत्युत्कट आहे, की त्यात स्वतःचे सगळे राग-द्वेष व अहंकार विरघळून जातात.  वृत्ति आपोआप शुद्ध होते.  प्रेमाच्या शुद्ध वृत्तीत अत्यानंद असतो.  Love is bliss because it is free from likes and dislikes.

- "साधना पञ्चकम्" या परमपूज्य स्वामी स्वरूपानन्द सरस्वती लिखित पुस्तकामधून,  तृतीय आवृत्ति, सप्टेंबर २००५   
- Reference: "Sadhana Panchakam" by Param Poojya Swami Swaroopanand  Saraswati, 3^rd Edition, September 2005

- हरी ॐ –