"मी" आनंदाचा खरा स्त्रोत ("I" the real source of Happiness)

आपल्याला असे आढळते की, मनुष्य पैशावर पैशासाठी प्रेम करत नाही. तो पुत्रावर पुत्रासाठी प्रेम करत नाही. विषयांवर तो विषयांसाठी प्रेम करत नाही. मनुष्य सत्तेवर सत्तेसाठी प्रेम करत नाही. तर या सर्वांवर तो स्वतःला आनंद मिळतो म्हणून प्रेम करतो.

यावरून हे स्पष्ट होते की, मनुष्य कशावरही व कुणावरही प्रेम करत नाही, मनुष्य फक्त आनंदावरच प्रेम करतो. परंतु अज्ञानामुळे ‘व्यक्ति’ हे आनंदाचे उगमस्थान वाटून मी मनुष्यावर प्रेम करतो. संपत्ति आनंद देईल असे वाटून मी संपत्तीवर प्रेम करतो. पुत्र प्रेम देईल असे वाटून मी पुत्रावर प्रेम करतो. याचाच अर्थ असा की, मी पैसा, पुत्र, विषय यांच्यावर प्रेम करत नाही तर मी आनंदावर प्रेम करतो. आनंदप्राप्ति हे माझे सर्वोच्च ध्येय आहे. विश्वात व्यक्ति, वस्तू व विषय हे आनंदप्राप्तीचे साधन होते.

शेवटी असा प्रश्न उपस्थित होतो की, आनंद हे कुणाचे स्वरूप आहे? कारण आनंद हा विषय नाही व आनंद हा विषयात ही नाही. आनंद हे आत्म्याचे स्वरूप आहे. कारण आत्मा आनंदस्वरूपत्वात् | श्रुति म्हणते – आत्मनस्तु कामाय सर्वं प्रियं भवति | 

स्वतःच्या सुखासाठी मनुष्याला सर्व गोष्टी प्रिय होतात. मी फक्त माझ्यावर प्रेम करतो व मला त्यात खूप आनंद मिळतो, कारण तो आनंद त्या ‘मी’ चे म्हणजे ‘आत्म्या’ चे स्वरूप आहे.

- "साधना पञ्चकम्" या परमपूज्य स्वामी स्वरूपानंद सरस्वती लिखित पुस्ताकामधून,  तृतीय आवृत्ती, सप्टेंबर २००५   
- Reference: "Sadhana Panchakam" by Param Poojya Swami Swaroopanand  Saraswati, 3^rd Edition, September 2005

- हरी ॐ –